استعدادیابی کودکان
مقدمهای بر استعدادیابی کودکان
از اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، از آزمونهای استعدادیابی کودکان برای سنجش تواناییها ، استعدادها ، مهارتهای حرکتی ، استدلال و حتی توانایی هنری استفاده شده است.
فراتر از ارزیابی ، تستهای استعدادیابی کودکان به دریافتن مشخصات کودک کمک میکند. کودکان بزرگتر ممکن است از تستهای استعدادیابی بهرهمند شوند که می تواند به آنها در آموزش دانشگاهی بعد از دبیرستان کمک کند.
با بزرگ شدن کودکان، انواع تستهای استعدادیابی تغییر می کنند.
پژوهشهای اخیر به این نتیجه رسیده اند که تشکیل یک شبکهی همکاری بین منابع مختلف تحقیق بهترین روش برای کشف استعداد است. مثلا ترکیب نتیجه ی آزمونها، بررسی مشترک ارزیابی والدین و ارزیابی معلمین میتواند بهترین نتیجه را در کشف استعداد کودک داشته باشد.
اطلاعاتی که از این نتیجه گیریها به دست می آید، می تواند در انتخاب مدرسه و رشته تحصیلی، ارزشیابیها و طبقه بندیهای نمرات درسی و انتخاب فعالیتهای غیردرسی و اوقات فراغت کودک به شما کمک کند.
گذری برمفهوم استعداد (یادآوری)
کلمه talent یا استعداد از ریشه ی کلمه ی یونانی talanton به معنی کفه ی ترازو و یا ظرف سنجش گرفته شده است. گفته می شود که استعداد، توانایی ویژه ای که در فطرت افراد نهفته است و فرد با استفاده از آن میتواند در برخی مهارتها به مرتبه ای بالاتر از حد متوسط افراد جامعه دست یابد.
دامنه ی بحث پیرامون ارثی و ذاتی بودن استعداد در سالهای اخیر بسیار محدود شده است. هیچ یک از دانشمندانی که در زمینه ی استعداد تحقیق می کنند، عملا دنبال این نظریهها نیستد که استعداد امری کاملا ذاتی یا کاملا اکتسابی و ناشی از تاثیرات محیطی است؛ بلکه این نظریه مورد پذیرش عامه ی پژوهشگران قرار گرفته است که صفات ذاتی شخص و محیط رشد و زیست هر دو در تکوین و رشد استعداد دخالت دارد.
برای توضیحات بیشتر حتما مقاله ی انواع استعداد و شناخت استعدادهای موجود را مطالعه کنید.
هدف استعدادیابی کودکان
هدف کشف و شناسایی استعداد کودکان، شکوفا کردن استعدادهای فردی کلیه ی کودکان است، در هر درجه ای شدت یا ضعف که باشند.
متاسفانه، هنوز درگیر این اشتباه سنتی هستیم و بر این باوریم که استعدادها، راهشان را پیدا می کنند و خود را نشان می دهند و اندکی دقت نظر برای شناسایی و کشف استعداد کافی است؛ در حالی که پژوهش های جدید در مورد استعداد به نتایجی غیر از این رسیده اند.
خانم دکتر هایدرون اشتوگر متخصص روانشناسی و عضو هیات علمی دانشگاه شهر اولم در پژوهشهای خود به این نتیجه رسیده است که دقت روشهای ارزیابی متداول که تاکنون مورد استفاده قرار میگرفتند، بسیارکم است. به عنوان مثال ارزیابی والدین و معلمان از استعداد کودکان را در نظر بگیرید. آنها حتی اگر بخواهند استعدادهای ممتاز و سطح بالا را شناسایی کنند، حداکثر موفق به دریافت ۲۰ تا ۳۰ درصد موارد می شوند!
پژوهشهای جدید این نکته را روشن کرده است که قبول تفکرات جدید و تغییر دیدگاهها در این زمینه، امری واجب و لازم است. با گذشت زمان مشخص شد که آزمونهای استاندارد بهترین روش برای شناسایی استعدادها هستند.
تا ۷۰ درصد استعداد کودکانی که با این روش مورد بررسی قرار گرفتند، شناسایی شد و در بعضی موارد نتایج بسیار بهتری هم به دست آمد.
متاسفانه بسیاری از والدین هیچ گونه اطلاعاتی از این امکانات و روش ها ندارند.
شما هنگامی میتوانید بهترین و دقیقترین شناخت را از ساختار استعداد کودک خود به دست آورید که نتیجهی پرسشنامهی آزمونهای استاندارد را با تحلیل تخصصی از استعداد کودک خود ترکیب کنید. اگر مایل هستید زوایای پنهان و نهفتهی استعداد کودک خود را بشناسید، با ما همراه شوید.
آیا امکان استعدادیابی کودکان در مدرسه وجود دارد؟
در آزمونهای استاندارد مدارس برنامه ی هدفمندی برای توسعه ی استانداردها تعریف نشده است. گرچه معلمین بسیاری اکنون درگیر این موضوع هستند، ولی هنوز هم آن را به عنوان یک برنامه ی فوق العاده یا تکمیلی تصور می کنند.
چرا که سیستم آموزشی کشور ما فقط بر مبنای نمره و در نهایت کنکور پایه گذاری شده است. و همچین سیستمی قطعا کودکان و والدین را محدود به یک سری استعدادها می کند.
مثلا دانش آموزی که استعداد ریاضی بالایی دارد همیشه تجلیل می شود ولی دانش آموز دیگری که استعداد ریاضی ندارد سرکوب شده، چه بسا که این دانش آموز استعدادی خارج از این فضای اموزشی دارد.
تمامیت یک کودک ریاضی و علوم نیست، اگرچه مطالعه و شرکت در این کلاس ها واجب و ضروری است. اما بپذیریم که شاید این دروس استعداد فرزند ما نباشد. مثلا شرکت کننده عصر جدید محمد که به دلیل نداشتن استعدادهای محدود به مدارس ما نتوانست خود را آنجا بیابد اما این فرد استعدادهای خارق العاده ای در زمینه ی ورزشی و ژیمناستیک دارد.
همه کودکان قرار نیست پزشک و مهندس شوند. دنیای کنونی نیازمند خاص پروریست نه مثل همه شدن و سرکوب استعدادهای ذاتی !!!!
در مدارس به ندرت از آزمونهای جامع و تخصصی شناسایی استعداد استفاده میشود و در صورت لزوم، تنها به یک آزمون استعداد تحصیلی بسنده میشود.
بسیاری از والدین انجام یا آزمون جامع شناخت استعداد را برای کودکان خود در خارج از سیستم آموزشی ضروری می دانند.
زیرا والدین بر این باورند که سیستم آموزشی توجهی به استعداد های آموزشی ندارد و برای پیشرفت استعدادهای فردی برنامهریزی نمی کند. بسیاری از والدین آرزو میکنند زمینه هایی که کودک در آن ها استعداد بیشتری از خود نشان می دهند را شناسایی و شکوفا کنند.
به خاطر فرزندان خود شما هم فعال شوید.
استعدادیابی کودکان توسط والدین
همه ی پدران و مادران خواهان بهترینها برای فرزند خود هستند. اما بهترین چیست و کدام است؟
در شرایط مطلوب، بهترین برای کودک، خود شما والدین هستید! ولی برای گرفتن بهترین نتیجه از عوامل و امکانات موجود در جهت ترقی کودک، باید ابتدا خود شما مهارت های لازم را داشته باشید. شما اطلاعات زیادی در مورد کودک خود دارید؛ ولی در بسیاری از موارد پیش داوری های ناخودآگاه و دیدگاه های یک جانبه موجب قضاوت اشتباه در بررسی شرایط و نتیجه گیری از موقعیت کودک می شود.
پس لازم است که بی ترس و واهمه، از کسانی هم که کودک شما را از جهات دیگر به خوبی می شناسند، سوال کنید؛ شاید اطلاعاتی که آنها در مورد استعدادهای کودکانتان دارند، شما را متعجب کند!
آزمونهای استعدادیابی کودکان
آزمون استعدادیابی کودکان به چه نکاتی پاسخ می دهد؟
در سال های اخیر کاربرد آزمونهای روان شناسی افزایش بی سابقه ای پیدا کرده است. علت این موضوع جز این نیست که هر روز تعداد بیشتری از مردم به اهمیت شناسایی شرایط و توانمندیهای فردی رشد و توسعه ی هدفمند آن پی میبرند. این آزمونها در مورد موضوعهایی مانند انتخاب شغل، رشته ی تحصیلی، تغییر شغل یا روان سنجی کاربرد زیادی دارد. یک آزمون باارزش باید دارای ویژگی هایی خاص باشد و مراحل کنترل مختلفی را پشت سر گذاشته باشد.
چرا تستهای استعدادیابی کودکان
هر کودک ذوق و علاقه و توانایی های خاص خود را دارد. تقریبا همه ی والدین چنین اندیشه هایی را در ذهن خود دارند:
کودک من نقاشی های زیبایی می کشد، جمله های زیبایی بیان می کند، مهارت های حرکتی خوبی دارد، کاردستی های جالبی درست میکند، آیا او واقعا از استعداد و هوش ویژه ای برخوردار است؟ چطور می توانم از این موضوع مطمن شوم؟
ما برای شما فقط بخشی از تست های استعدادیابی کودکان را گذاشته ایم که تا حدودی بتوانید استعدادهای کودک خود را شناسایی کنید. البته برای شما والدین هم در مقاله تست استعدادیابی که مربوط به بزرگسالان است، آزمونهایی قرار داده ایم.
پس با ما همراه شوید، با یک قلم و کاغذ ….
پرسشنامه ای برای شما و فرزندتان
ما برای اطمینان طیف گسترده ای از انواع استعداد را در کارگاههایمان در نظر گرفته ایم. اما به دلیل خسته نکردن شما فقط چند نوع را اینجا بیان کرده ایم.
انواع استعداد
- تعامل به مفهوم مهارتی برای حضور در جامعه
- سازگاری به عنوان بخش ویژه ای از تعامل
- انگیزه ی تلاش
- تجسم فضایی
تست استعدادیابی تعامل یا توانمندیهای اجتماعی
این استعداد به دو دسته عمومی و سازگاری تقسیم می شود. هر دو را بطور جزیی برای شما شرح می دهیم.
استعداد تعامل عمومی
منظور از توانمندی های اجتماعی و تعامل در جامعه، شناخت روحیه و احساسات درونی خود و دیگران و برخورد صحیح و متناسب با آن است.
اشخاصی که دارای توانمندی های اجتماعی هستند میتوانند با احساسات و عواطف خود و دیگران به خوبی برخورد کنند.
پرسشنامه
نکته: درهمه پرسشنامه دو مدل سوال یکی برای والدین و دیگری برای کودکان در نظر گرفتیم که هریک را بر اساس جدول زیر پاسخ دهید. سوال های مربوط به کودکان را با آرامش از آنها بپرسید و اجازه دهید فکر کنند. در این سوالات اصلا محدودیت زمانی وجود ندارد.
هرگز | به ندرت | گاهی | اغلب | همیشه |
۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ |
پرسشنامه ی والدین
آیا کودک شما:
- در قبال جامعه احساس مسئوليت می کند؟ مثلا تمایل به کمک به فقیران را دارد؟……….
- حس عدالتخواهی شدیدی دارد؟…….
- اگر در جایی فاجعه ای رخ دهد، خود را جزء قربانیان این حادثه احساس میکند؟………
- تلاش می کند که حقوق دیگران پایمال نشود؟…….
- به بچه های کوچک تر از خود رسیدگی میکند؟…….
- همیشه آماده کمک به دیگران است؟…….
- با گیاهان و حیوانات همدردی می کند؟…….
- قادر به درک احساسات دیگران است؟…..
- از هدیه دادن به دیگران لذت می برد؟…..
- اسباب بازی های خود را در اختیار دیگران می گذارد؟……
پرسشنامهی کودکان:
- ایا برای دلداری دادن به کودکی گریان راههای خوبی را میشناسی؟……
- آیا اگر کسی از تو کمک بخواهد با رغبت انجام میدهی؟…..
- از هدیه دادن خوشحال میشوی؟……
- حاضر هستی قسمتی از پول قلکت را به یک فقیر ببخشی؟…..
- آیا حاضری پرنده ای مجروح را به خانه ببری و از آن مراقبت کنی؟…….
ارزیابی
نمره های خود و کودک خود را براساس نمرههای جدول جمع کنید.
نمره ۷ تا ۴۰: خیلی ضعیف یا به سختی قابل تشخیص
نمره ۴۱ تا ۵۸: رشد مناسب و قابل قبول
نمره ۵۹ تا ۷۵: وضعیت برجسته
استعداد تعامل سازگاری
سازگاری بیانگر رفتار یک انسان در برابر سایر انسانهاست و در حقیقت بخشی از توانمندیهای مربوط یه رفتار متقابل انسانهاست.
کسی که سازگاری زیادی دارد، به دیگران زیاد فکر می کند و مدام در این اندیشه است که آیا می تواند برای دیگران کاری انجام دهد؟ آیا کسی احتیاج به کمک دارد یا نگران است؟شخص سازگار با دیگران با تفاهم، خیرخواهی و همدردی برخورد میکند.
پرسشنامه
هرگز | به ندرت | گاهی | اغلب | همیشه |
۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ |
پرسشنامه والدین
آیا کودک شما:
- تعدادی دوستان خوب در مدرسه دارد؟…..
- صلح طلب و مسالمت جوست؟……..
- بازی های گروهی و تکالیف دسته جمعی را ترجیح می دهد؟……
- اغلب از درگیر شدن پرهیز می کند؟…….
- تلاش می کند دوستانی را که با هم دعوا کرده اند، آشتی دهد؟…….
- با حیوانات و گیاهان ابراز همدردی می کند؟……..
- با سایر انسان ها احساس تفاهم و همدردی می کند؟…..
- اسباب بازی هایش را به دیگران می دهد؟……
- از درگیری ها و تنشها رنج میبرد؟…….
- خیلی زود به دیگران اعتماد میکند؟……..
پرسشنامهی کودک
- آیا اگر کسی به تو ظلم کند، او را زود میبخشی؟……
- آیا میتوانی روی کمک گرفتن از سایر بچه ها حساب کنی؟…….
- آیا فکر میکنی که این وظیفهی شخص عاقل تر است که گذشت نشان میدهد؟…….
- آیا معتقد هستی که انسانها فطرتا خوب هستند؟…..
- آیا به افراد بیگانه اعتماد میکنی؟…….
ارزیابی
نمره های خود و کودک خود را براساس نمرههای جدول جمع کنید.
نمره ۷ تا ۴۰: بسیار ضعیف
نمره ۴۱ تا ۵۸: رشد مناسب و قابل قبول
نمره ۵۹ تا ۷۵: وضعیت برجسته
استعداد انگیزه تلاش
کودکان خیلی زود متوجه میشوند که میتوانند منشا اثر باشند. ایجاد سر و صدا با اسباببازی ها، ساختن برج با بلوکهای بازی و … و با هر موفقیت احساس خوشحالی میکنند. همچنین به محض اینکه صحبت کردن را فرا میگیرند، کلمهی “من” برایشان اهمیت ویژه ای پیدا میکند.
“من” میخواهد همه چیز را به تنهایی تجربه کند!
کمی بعد در سن ۵ سالگی کودک ارزشهای تلاش خود را درک میکند. در سن ۱۰ الی ۱۲ از تواناییهای خود آگاهی پیدا میکند. از این مرحله به بعد انگیزهی تلاش یکی از شاخصهای ثابت شخصیت انسان میشود.
یه نکته خیلی قشنگ که برای تمامی سنها در رابطه با انگیزه صادق است، این است که:
انگیزهها به دو دسته درونی و برونی تقسیم میشوند. وقتی ما برای اولین بار راه میرویم و یا صحبت میکنیم، این کار نتیجه فشار و نیاز درونی خود ماست. این انگیزه های درونی که در هر سنی همیشه همراه انسان است عامل بسیار مهمی برای تغییر و پیشرفت است.
اما انگیزههای برونی حاصل تلاش ما برای کسب تشویق و یا فرار از تنبیه از جانب اطرافیان است ( این تشویق و تنبیه الزاما پول و کتک نیست و میتواند شکل های مختلفی داشته باشه).
نکته جالب اینجاست که انگیزه های برونی می تواند انگیزه های درونی را سرکوب کند. مثلا کسی که ورزش میکند تا به اندام ایده آلی برسد و مورد تحسین واقع شود، ولی وقتی به آن تحسین رسید ورزش را رها میکند. یا رانندهای که صرفا قوانین را رعایت میکند تا جریمه نشود. اما در جایی که قانون نیست آن را زیر پا میگذارد. این انگیزهها توسط پیرامون و جامعه نقش میگیرد. و قطعا دوام ندارد.
اما انگیزههای برونی را ما براساس ارزشها، معیارها و هویت خودمان به طور آگاهانه شکل میدهیم. پس اگر ورزش میکنیم به دلیل این است که خود را لایق بدنی سالم میدانیم. اگر قوانین رانندگی را رعایت کنیم یعنی احترام به حقوق دیگران که ما خود را در برابرشان مسول میدانیم و جزو مسولیتهای اجتماعی مان تعریف میکنیم.
همین موضوع پس برای کودکان هم وجود دارد.
پرسشنامه
هرگز | به ندرت | گاهی | اغلب | همیشه |
۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ |
پرسشنامه والدین
آیا کودک شما:
- بازیهای شرطی و مسابقهای را ترجیح میدهد؟……
- از آموختن مطالب جدید احساس غرور میکند؟……
- کارها را آنقدر تمرین میکند تا در آنها مهارت پیدا کند؟…….
- به نمرات درسی خوب اهمیت نمیدهد؟…….
- از گرفتن نمرهی بد مایوس و دلسرد میشود؟…….
- نمرات درسی خود را با بقیه کودکان مقایسه میکند؟…….
- برای امتحانات مدرسه خود را شدیدا آماده میکند؟……..
- ورزشهای شرطی را ترجیح میدهد؟…….
- آیا شما معتقدید:
- تلاش و موفقیت یک فضیلت است؟…….
- کسب موفقیت کاری مثبت و ارزشمند است؟………
پرسشنامهی کودک
- دوست داری بعضی چیزها را خیلی خوب یادبگیری؟…….
- آیا برای زندگی خود اهدافی داری که آنها را دنبال کنی؟…….
- آیا موضوعهایی وجود دارد که خیلی خوب از آنها سر در بیاوری یا حتی در کلاس بهترین باشی؟……..
- آیا در کلاس موضوعاتی وجود دارد که تو برایشان بیش از حد تلاش کنی؟…….
- آیا در ورزش یا سایر کارها کسانی را برای خودت الگو قرار میدهی؟ ……..
ارزیابی
نمره های خود و کودک خود را براساس نمرههای جدول جمع کنید.
نمره ۷ تا ۴۰: بسیار ضعیف
نمره ۴۱ تا ۵۸: رشد مناسب و قابل قبول
نمره ۵۹ تا ۷۵: وضعیت برجسته
استعداد تجسم فضایی
منظور از تجسم فضایی، توانایی تصور سه بعدی اجسام و اشکال در ذهن و همچنین تصور قسمتهای ناپیدای اجسام و درک نقشها و طرحهای پیچیده در ذهن و ترسیم مجدد آنهاست.
کودکانی که از این استعداد بهرهمند هستند، می توانند شکلهای سهبعدی یا پرسپکتیو را به خوبی رسم کنند. در سن ۷ سالگی کودکان نه تنها قادر به درک تصاویر پرسپکتیو هستند، بلکه میتوانند این تصاویر را رسم کنند. تجسم فضایی تا سنین ۱۲ تا ۱۸ رشد میکند.
پرسشنامه
هرگز | به ندرت | گاهی | اغلب | همیشه |
۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ |
پرسشنامه والدین
آیا کودک شما میتواند:
- فاصلهها را خوب تخمین بزند؟…….
- با نقشه و مقیاس خوب کار میکند؟………
- رابطهی بین فاصله و بزرگی اجسام را درک میکند؟…..
- در یک اتاق تاریک با چشم بسته مسیر خود را انتخاب میکند؟…….
- یک نقشه از آپارتمان یا خانه شما رسم کند؟……
- اشیاء موجود دذ یک اتاق را از حفظ روی یک برگ کاغذ رسم کند؟……
- تعداد سطوح یک مکعب را از حفظ بیان میکند؟…..
- با رعایت نسبت و مقیاس، نقاشی میکند؟………
- تصویر سه بعدی اشیاء را رسم میکند؟ مثلا تصویر یک اتاق یا مکعب را بکشد؟……
- به بازی هایی که در آنها از راههای پیچ در پیچ و خطوط در هم استفاده شده، علاقهمند است؟…..
پرسشنامه کودکان
- آیا میتوانی نقشهی شهر یا خیابانها را خوب بخوانی؟…….
- آیا مسیرهای جدید را زود یاد میگیری؟……….
- آیا راه برگشت به خانه را زود یاد میگیری؟……
- آیا می توانی توپی را که به طرف تو پرتاب می شود خوب بگیری؟…..
- آیا میتوانی خوب نقاشی کنی؟…….
ارزیابی
نمره های خود و کودک خود را براساس نمرههای جدول جمع کنید.
نمره ۷ تا ۴۰: بسیار ضعیف
نمره ۴۱ تا ۵۸: رشد مناسب و قابل قبول
نمره ۵۹ تا ۷۵: وضعیت برجسته
آیا این مقاله کافی است برای بررسی استعدادهای کودکمان؟
قطعا نه. ما در این برنامه شما را با استعدادهای کودکان و انواع آنها آشنا کردیم. و فقط بخشی از سوالات خود را به دلیل طولانی نکردن مقاله برای شما قرار داده ایم. برای سوالات و اطلاعات بیشتر حتما همراه ما باشید. ما در کارگاههای خود به طور تخصصی استعدادهای کودک شما را کشف میکنیم. برای شروع هم میتوانید وبینار استعدادیابی ما را به طور رایگان مشاهده کنید.
با ما کودک خود را در مسیر خاص خودش قرار دهید.
دیدگاهتان را بنویسید